Verzoening en Haat rond "Ground Zero"

.

VERZOENING EN HAAT ROND ‘GROUND ZERO’.

Arie Oostlander, 15-08-2010.

In een gesprek met de servisch-orthodoxe patriarch Pavle en zijn entourage vertelde een van de jongere bisschoppen dat hij herbegrafenissen had georganiseerd van Servische monniken die in WOII door Kroaten in een put waren gegooid. En, zei hij trots, dat had opnieuw een sterke haat bij de gelovigen opgeroepen. Het gesprek ging verder over het politiek relevante begrip ‘verzoening’. Daar zagen de gesprekspartners niet zoveel in. Dat was in een later gesprek met de Reis el Ulama van Sarajevo heel anders. Hij had als moslim in zijn naaste familie en vriendenkring al veel ellende ondergaan. Toch onderstreepte hij vanuit zijn geloof het grote belang van verzoening in het maatschappelijke en het politieke leven.

‘Verzoening’ is ook bij een grote groep Nederlanders niet erg populair. Het is iets voor softies, voor mensen die bang zijn om man en paard te noemen, voor ‘theedrinkers’. Een oproep tot haat tegen een andere duidelijk herkenbare bevolkingsgroep geeft meer opluchting: eindelijk wordt eens gezegd waar het op staat. Nu is verzoening ook geen begrip waarmee je op een goedkope manier om moet gaan. Het vergt inkeer, zelfkritiek, gedragsverandering. Het vergt ook het scheppen van gelegenheid om aansluiting te krijgen bij het normale maatschappelijk leven. Een van de vele clubs die zich daarmee bezighouden heet ‘Cordoba Initiativ’. Het is een instelling van gematigde moslims die de ontmoeting van Amerikaanse moslims met de andere Amerikanen wil bevorderen. Vrij normaal in de VS omdat de helft van de moslims daar bekeerde, gewone Amerikanen zijn. De meesten zijn geen import. Het Cordoba Initiativ wilde hun Amerikaanse gezindheid uitdrukken door de bouw van een ontmoetingscentrum inclusief moskee middenin Manhattan.

In de Nederlandse pers werd onrust gewekt door te suggereren dat er een reusachtige moskee op ‘ground zero’ gebouwd werd. Op de plaats dus waar de twee torens van het WTC hebben gestaan. Een mooie gelegenheid om de haat tegen een bevolkingsgroep aan te wakkeren. En zo’n kans laat het lid/voorzitter van de PVV niet lopen. Oproepen tot haat en angst zijn electoraal altijd voordelig. Later bleek dat het centrum twee blokken van ground-zero verwijderd te zijn en dat het niet primair om een moskee ging. Bovendien is het voor de Amerikaanse overheid, die zijn identiteit mede verbonden heeft aan een zwaar accent op onpartijdigheid en vrijheid van godsdienst, onmogelijk om een gewone voluit Amerikaanse minderheid te benadelen bij de toekenning van bouwvergunningen. Ook bij burgers die het minder tactisch vinden om het Cordoba huis op de beoogde plek te vestigen (52% van de New Yorkers)  bestaat besef dat godsdienstige discriminatie on-Amerikaans is. Er zitten maar weinigen te wachten op een Nederlandse parlementariër die zonder gevoel of verstand van zaken door deze porseleinkast gaat stampen. Zijn pseudo morele verontwaardiging ergert veel Amerikanen. Hoe kun je nu de opgepepte angst voor de ander verdrijven door het schenden van diens Mensenrechten.

Is er reden om het Cordoba Initiativ te vertrouwen? Voor het antwoord daarop kunnen we verwijzen naar de steun die ‘Cordoba’ van allerlei kanten krijgt. Diverse Joodse, Katholieke, Boedistische en vooral ook Protestantse groepen en kerken zetten zich voor Cordoba in. Daaronder ook een onder ons bekende groepering van de Sojourners (‘wij hebben hier geen blijvende stad’) onder leiding van dominee Jim Wallis. Dat zijn sterk christelijk-sociale evangelikalen. Een van de Sojourners, Julie Clawson, schrijft in hun periodiek over de harde protesten waarmee mensen elkaar om de oren slaan. Zij wijst erop dat we meer bereid zijn te kiezen voor haat in plaats van vergeving naarmate mensen meer van ons verschillen. De meeste Amerikaanse moslims zijn zwarten. Is die combinatie van opvallende etnische verschillen een oorzaak van de vertroebeling van gewetens? Wie haat als beste verdediging ziet is huiverig voor het idee dat er bruggen kunnen worden gebouwd. ‘Gematigde moslims bestaan per definitie niet’ beweert Wilders. Extreme lieden in de VS verwijten president Obama dat hij de Cordoba voorman, imam Feisal Abdul Rauf, als gematigd beschouwt en behandelt. Zo’n inzicht strijdt met de door extreme figuren gewenste harde polarisatie. De Bijbel wijst andere wegen. Toch wordt bij de opwekking tot haat in de VS, volgens Julie Clawson, vaak de naam van Jezus aangeroepen, in Nederland spreekt men van de verdediging van de joods-christelijke wortels van onze beschaving. De servisch-orthodoxe bisschop zag zich ook als een verdediger van het geloof. In al deze gevallen zijn dit de raddraaiers zelf die de door hen aangeroepen waarden door het slijk halen.

Bij de beoordeling van het Cordoba Initiativ moeten we de Amerikaanse context in rekening brengen. Het is goed te weten hoe onze broeders en zusters in New York er zelf tegenover staan. Goed dat we Jim Wallis en zijn Sojourners daar aantreffen.